چارجوب رفتار اطمینان بیش از حد سرمایه گذاران با بازده سهام

در سال های اخیر خصوصی سازی شرکت های بزرگ از طریق بازار سرمایه، افزایش سهم این بازار در تأمین مالی فعالیت های اقتصادی و کمک به توسعه اقتصادی کشور جزء محورهای کاری دست اندکاران اقتصادی و مسئولین سازمان بورس بوده است. این در حالی است که بازار ایران با آفت هایی نظیر کارآیی ضعیف، عمق پایین، عدم گستردگی و عدم تنوع ابزارهای مالی روبه روست. در کنار این ویژگی ها، خطاهای ادراکی سرمایه گذاران نیز می تواند موجب ناهنجاری های شدیدی در بازار شده که نتیجه آن اتلاف سرمایه های ملی خواهد بود. یکی از خطاهای ادراکی شایع بازار که در حوزه روانشناسی شناخت قرار می گیرد، سوگیری رفتاری فرااطمینان است که به عنوان برآورد خوشبینانه دقت اطلاعات شخصی تعریف می شود. مطالعات روانشناسی نشان می دهد که اکثر مردم اطمینان بالایی در مورد توانایی شان دارند و به طور غیرمنطقی نسبت به آینده خوش بین هستند. همچنین در محیط هایی که به قضاوت بیشتر برای ارزیابی اطلاعات نیاز دارد و بازخور این قضاوت ها در کوتاه مدت کند و مبهم است نظیر بازار اوراق بهادار، افراد دچار سوگیری رفتاری فرااطمینان می گردند. در تحقیق حاضر با استفاده از داده های سطح بازار سعی شده است اطمینان بیش از حد جمعی بازار مستند شود. برای آزمون چهار فرضیه تدوین شده از اطلاعات مربوط به حجم معاملات و بازده 119 شرکت و اطلاعات بازده بازار طی دوره زمانی 9 سال (از ابتدای سال 1378 الی پایان سال 1386) استفاده شده است. در فرضیه اول واکنش متفاوت سرمایه گذاران به اطلاعات عمومی و شخصی مورد آزمون قرار گرفت. برعکس نتایج مستند شده تحقیقات خارجی، در ایران سرمایه گذاران به اطلاعات عمومی بیش واکنشی بیشتری نسبت به اطلاعات شخصی دارند. رابطه بین حجم معاملات و اطمینان بیش از حد در فرضیه دوم مورد آزمون قرار گرفت که منطبق با نتایج تحقیقات انجام شده، رابطه مثبت علّی بین بازده سهام و حجم معاملات مورد تأیید قرار گرفت. در فرضیه سوم رابطه بین نوسان پذیری شدید بازده و اطمینان بیش از حد مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. رابطه بین فرااطمینان و ریسک پذیری سرمایه گذاران در فرضیه چهارم با استفاده از روش آماری رگرسیون به ظاهر نامرتبط مورد آزمون قرار گرفت. برخلاف نتایج تحقیقات گذشته، این فرضیه مورد تأیید قرار نگرفت. براساس نتایج آزمون فرضیات می توان گفت که شواهد نسبتاً ضعیفی درخصوص وجود رفتار فرااطمینانی در بین سرمایه گذاران ایرانی مشاهده شده است. ضمن تأکید بر ریسک داده های تحقیق، چنین موضوعی را می توان به دلیل قواعد خاص حاکم بر بازار ایران، کوتاه مدت گرایی مشارکت کنندگان و رفتار توده وار آنان دانست.